Kötülüğü Tedavi Etmek: Clockwork Orange

 Kötülüğü Tedavi Etmek: Clockwork Orange

Film geçtiği 1960'lar Britanya'sını gözlerimizin önüne sererek başlar. Sokaklarda her türlü illegal olayların döndüğü bu yerde Alex ve çetesin yaşamlarını izleriz. Alex ve çetesi her türlü ahlaki değerlerden yoksundur ve felaket bir kötülük sergilemektedir. Bir gün Alex ve çetesi arasında bir anlaşmazlık yaşanır ve çete Alex'e kumpas kurar. Böylecede Alex kendini suçluları topluma kazandırmaya yönelik bir deney hapishanesinde bulur. Ludovico Tekniği'nin uygulanacağı bu deney de ilk denek Alex'dir. Uygulama Alex'e bir iğne vurulup, sandalyeye gözlerini ekrandan ayıramayacak şekilde, her türlü vahşeti içeren filmler izletilmesidir. İğnenin etkisi ile Alex, bu filmleri izlediğinde kötü hisseder. İzlemeye devam ettiğimizde bu deneyin gerçekten Alex'in üzerinde bir güç kurduğunu ve kötülük yapamayacak kadar aciz düştüğünü görürüz.

Peki bu deney gerçekten Alex'i iyileştirmiş midir?

Evet Alex gerçekten de kötülük yapmayı bırakmıştır. Dışarıdan bakıldığında  toplum için sakıncalı tarafları ortadan kalkmıştır. Peki Alex'in içindeki kötülük gitmiş midir? Alex'in burada kötülük yapmasını engelleyen şey bedenidir. Çok kez tedaviden sonra, yaşadığı bazı olaylar sonucunda şiddete meyilli olduğunu görürüz. Alex'i burada engelleyen şey bedenidir, zihni değil. Alex'in zihin ve bedenindeki uyuşmazlık filmde onu en karanlık  yerle sürükler.

İyilik içten gelir. 

İyilik bir seçimdir. 

Bir insan seçemezse, 

insanlıktan çıkar...

Bakan ve Papaz

Bu film temelde iki farklı görüşü temsil eder Bu görüşleri de temsil eden iki kişi vardır, bakan ve papaz. Bakana göre her ne kadar Alex'in iradesini elinden alsakta, Alex'in şuç işleme riski azaldığı için bu bir başarıdır. Bakana göre ahlaki sorunlar onu ilgilendirmez. Onun önem verdiği şey suç oranını azaltmaktır. Papaz ise içinde bulunduğu duruma dini ve duygusal bakan taraftır. Papaz Alex'in tedavi sonrası iradesi elinden alındığı için, onu iyi veya kötü olarak sınıflandıramayacağımızı çünkü Alex'in tedavi sonrası insan olmaktan çıktığını savunuyor. Bakan Alex'i iyi bir insan gibi gösterir. Bu da bir etkendir ki papazla aralarındaki gerilim film boyunca devam eder. Bu yüzden Alex'e kötü veya iyi diyemeyiz, çünkü iyi veya kötü olmak bir seçimdir. Seçim hakkı olmayan bir insana göre bu kavramlar hiç bir şey ifade etmez. Bakana göre ise bu insanların topluma kazandırılmaları için çarelerinin bu tedavi olduğunu savunur. Ona göre özgür iradeleri ellerinde olduğu zaman kötü şeylere yönelecek bu insanları ancak kötülüğü seçme şanslarını elinden alarak düzeltebiliriz.

Alex iyi biri miydi?

Film boyunca Alex'in içinde iyiliğe dair çok bir şey yok. Bize bazen umut kırıntıları da bıraksa Kötülük ile nasıl bütünleştiğini görebiliyoruz. Aynı zamanda Alex'in kötülükle ilgi bir geçmişi de yoktur. Ailesi oldukça basit ve sıradan insanlarlardır. Alex kötülük yapmayı kendi seçmiş biriydi ve bundan çok zevk aldı. Alex'e göre uyguladığı eylemlerin estetik bir tarafı da var.  Alex yaptığı eylemleri zalimce veya kötü bulmuyor. Ona göre bunların hepsi kısa sürelik tatmin duygusu. Alex bize her yaptığımız şeyin arkasında bir ideolojini bulunmadığını gösterir.

Bir caninin sonu

Alex tedavi sonrası kendini bir çöküşün  ortasında  bulur ve intihar  etmeye kalkışır. Her ne kadar başarılı olamasa   bile hastanede kötülük yapma kabiliyetinin  geri döndüğünü, Ludovico Tekniği'nin işe  yaramadığını ve eski iradesine geri kavuştuğunu fark eder. Ve tekardan sapkın, kötü planlar  yapmaya geri döner. Otomatik Portakal bize iradenin ne kadar önemli olduğunu ve kötü ile iyinin ayrımının ne kadar ince bir çizgide olduğunu gösterir. İşte tam olarak bu yüzden bir baş yapıttır.

***

Bu film izlemesi çok rahatsız  olabilecek bir eser. Ama aynı zamanda biraz yanımızdakinden, biraz karşımızdakinden ve biraz da kendimizden parçalar bulabileceğimiz bir kült. Film normalde filmle aynı isimi taşıyan 1962 basımlı Otomatik Portakal adlı kitabın filme dökülmüş halidir. Bir çok ülkede kitap  olarak satılması yasaklanan bu başyapıtın herkes tarafından okunması ve izlenmesi taraftarıyız.  - Bu filmdeki şiddet ve cinsel şiddet içeren sahneler  bazı izleyiciler için rahatsız olabilir.